همشهری- زهرا رفیعی: مهمترین دلیل تداوم آتش سوزی‌ها در هوزالعظیم عدم تامین حقابه در هر دو کشور است. در دو سه روز اخیر آتش‌سوزی زیادی در بخش عراقی تالاب هورالعظیم رخ داده است که موجب آلودگی هوا شده و دود غلیظی بیشتر مناطق جنوبی خوزستان را فرا گرفته است. معاون اداره کل محیط زیست خوزستان در گفت و گو با همشهری می‌گوید: «خوشبختانه برای پاییز امسال پیش‌بینی بارش های خوبی شده است و امیدواریم باران‌ها جان دوباره‌ای به تالاب بدهد.»
سال گذشته تالاب هورالعظیم ماه‌ها در آتش سوخت به طوری که مدارس و ادارات شهرهای اطراف تالاب را به تعطیلی کشاند. این تالاب در تابستان سال گذشته به ۳۰ درصد وسعت خود رسیده بود.
تالاب هورالعظیم ۳۲۰ هزار هکتار مساحت دارد که ۱۲۰ هزار هکتار آن در خوزستان قرار دارد. تالابهای خوزستان از نظر هیدرولوژی نجات دهنده این استان هستند. به گفته متخصصان سازمان حفاظت محیط زیست، در سال ۹۸ اگر تالاب هورالعظیم و همچنین تالاب شادگان نبودند، بسیاری از نقاط خوزستان زیر سیلاب غرق می‌شد. تالاب هورالعظیم قابلیت ۴ میلیارد مترمکعب آب را دارد. در تابستان در شرایط خشکسالی باید حداقل ۲۴ مترمکعب در ثانیه آب به تالاب هورالعظیم وارد می‌شد اما سالهاست این مقدار به موقع تامین نشده است.
پرداخت حقابه «موجی» و قطره چکانی
عادل مولا، معاون محیط طبیعی اداره‌کل حفاظت محیط زیست خوزستان: متاسفانه امسال آورد آب در حوضه کرخه پایین است و مقداری ما را نگران کرده است زیرا میزان آبی که باید به تالاب می‌رسید، حداقل بوده و آب مورد نیاز وارد تالاب هورالعظیم نشده است. با توجه به کشاورزی و برداشت‌های غیرمجاز در بالادست، درخواست رهاسازی آب به صورت "موجی" در تالاب هورالعظیم را داشتیم و بنا بر آن، در سال آبی امسال وزارت نیرو در چهار پنج مرحله یک میلیون تا یک میلیون و ۸۰۰ هزار مترمکعب آب به صورت موجی برای مصرف شرب، دام‌ها و تالاب رهاسازی کرده است. با توجه به کشاورزی و برداشت غیرمجاز آب، آبی که باید به تالاب هورالعظیم می‌رسید، به آن نرسیده است.
تالاب به موج قوی آب نیاز دارد که تا حدودی احیا شود. تامین نشدن حق‌آبه تالاب هورالعظیم از طریق مراجع قضایی در حال پیگیری و کارهای کارشناسی در این زمینه در حال انجام است اما این پروسه زمان‌بر است. از طرف دیگر، کاری برای پیشگیری از بحران نیز انجام نشده است یعنی گذاشتند شلتوک کشت شود و اکنون می‌خواهند آب را قطع کنند که این کار سخت است و بحران اجتماعی ایجاد می‌کند. این در حالی است که وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی باید از ابتدا برنامه‌ریزی می‌کردند.
به دلیل وسعت زیاد دود حاصل از آتش سوزی‌ها هنوز نمی‌توانیم پایش ماهواره‌ای انجام دهیم و وسعت آتش سوزی را اعلام کنیم. هورالعظیم با دلایل طبیعی و انسانی ممکن است آتش گرفته باشد. قدر مسلم هر چقدر تالاب آب نداشته باشد، آتش‌سوزی‌ها محتمل‌تر است. تا آنجایی که می‌دانم تالابهای عراقی نیز با کمبود آب مواجهند. در سال آبی جاری تا کنون از سمت ایران ۴۵ درصد (۶۲۲.۳ میلیون متر مکعب) از حقابه به تالاب هورالعظیم از رهاسازی آب در کرخه داده شده است. با توجه به تبخیر بالا در تالاب در این فصل از سال، هر چه آب رهاسازی کنند تبخیر می‌شود.
اگر هورالعظیم خشک شود؟
زمانی که آب به تالاب نرسد و تبخیر زیاد وجود داشته باشد، خطر خشک شدن تالاب وجود دارد اما خطرهایی بالاتر از خشکی تالاب وجود دارد که شامل تبدیل زمین‌ها به کانون‌های ریزگرد، تصرف بخش‌های خشک تالاب، آتش‌سوزی و آلودگی هوا و تخریب زیستگاه حیات وحش می‌شود. تالاب هورالعظیم از نظر اقتصادی نقش بسیار ویژه‌ای در معیشت خانوارها دارد. اگرچه جاذبه‌های توریستی و گردشگری این تالاب می‌تواند بخش زیادی از جوامع اطراف را مشغول کند و درآمدزایی خوبی داشته باشد ولی کمبود آب هیچ توریستی را جذب منطقه نمی‌کند. هورالعظیم ریه خوزستان است. اگر ریه‌ها را از دست بدهیم، زندگی در این منطقه برای همه دشوار می‌شود و کانون‌های گرد و غبار منجر به مهاجرت ساکنان آن به حاشیه شهرها می‌شود. زندگی بسیاری از حاشیه نشینان تالاب به آن وابسته است.
حقابه سالانه تالاب هورالعظیم ۱.۳۸ میلیارد متر مکعب در بخش ایرانی
حقابه تامین شده در سال آبی جاری تا کنون ۶۲۲.۳ میلیون متر مکعب
۴۰ هزار هکتار کشت تابستانه با ۴۶۸ میلیون متر مکعب آب
۳۰۰ هراز هکتار : وسعت تالاب هورالعظیم (یک سوم در ایران، دوسوم در عراق)
از ۳.۴ میلیون هکتار عرصه تالابی ایران، حدود ۱.۵ میلیون هکتار پتانسیل غبارخیزی دارند
ارزش اکولوژیک تالاب‌ها ۱۰ برابر جنگل‌ها و ۲۰۰ برابر زمین‌های کشاورزی است
بیشتر بخوانید:
نظر شما